ONDERMERK

van STENGER & PADOLI

 Mecanische piano's merk ca. 1926

Zie STENGER & PADOLI

(1796 - 1879)

Het orgel: maandblad voor organisten', 15/08/1895, p. 70

Hier een logo van 'AUCHER BROTHERS', een Franse piano die onder een aangepast logo werd verkocht door één van de zonen van Henry William PALING ca. 1870, te Sydney, Australiê. Zijn broer die ook emigreerde zat in dezelfde firma en had een muziekhandel te Melbourne.

NECROLOGIE

1879 - "Heden overleed, tot diepe droefheid van mij en mijne Kinderen, Behuwd- en  Kleinkinderen, mijn innig geliefde Echtgenoot, de Heer J. H. PALING, in den ouderdom van ruim 82 jaren, na eene allergelukkigste echtvereeniging van 57 jaren. Wed. J. H. PALING. Rotterdam, 23 Februari 1879." Rotterdamsch Nieuwsblad, 26/02/1979, p. 1 (Delpher.nl)

UTRECHT - "Utrecht. Het getal muzijkinstrumenten op de Tentoonstelling der voortbrengselen van inlandsche Nijverheid en Kunst is klein: [...] Eene mahonyhouten Piano van 6 ½ octaaf. Eene driesnarige Vleugel-Piano van palissanderhout. Eene Vleugel-Piano op drie snaren voor Orchest, van mahonyhout,'van J. H. Palinnte Rotterdam. — Eene nadere beoordeeling dier instrumenten zal in dit Tijdschrift zeer gepast zijn." Caecilia; algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland jrg 4, 1847, no 13, 01/07/1847, p. 8

UTRECHT - "A. schrijft : De Pianino van den Hr. Paling te Rotterdam‚ eene mahonijhouten van 6; octaaf, is wat ongelijk van toon, in het midden kouserig en in de hoogte zwak. De driesnarige vleugel-piano van palisanderhout en een dito van mahonyhout, voor Orchest, zijn solide gewerkt en goed van toon, maar kunnen met die van Eck en Lefèbvre in alle doelen niet op eene lijn geplaatst worden. Die fraaije aanslag door de double échappement missen zij geheel.
B. zegt : Ik houd den Vleugel voor Orchest van den Hr. Paling voor den besten der drie, die hier ten toon gesteld zijn; de toon is sterk en vrij gelijk, echter wat ruw, niet mollig en zangerig genoeg, maar het stuk is goed gebouwd, en welligt zal de toon edeler worden, wanneer het instrument bespeeld wordt. De aanslag is niet elastisch genoeg, ook die van den anderen Vleugel niet, die ook wel goed gebouwd, maar ruw van toon is en mij niet bevallen heeft. [...]
C. berigt : [...] Van de vleugels van Paling is die in mahonyhout verre weg de besten waarlijk schoon; eenigzins het midden houdende tusschen een Erard en Eck, zangeriger dan de Eck’s, doch niet zoo zwaar en minder gekuischt van toon dan een Erard; het is in alle 0pzigten de beste vleugel, dien ik ooit uit eene Hollandsche fabriek gezien heb. De Pianino van den Hr. Paling is liefelijk, maar niet krachtig van toen. [...]
Een vierde, die de Piano’s bespeeld heeft, treedt volstrekt in geene bijzonderheden, maar houdt den Concertvleugel van Paling, dien van Kupers [Amsterdam] en de Pianino van de Ruyter verre weg voor de besten." Caecilia: algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland, Volume 4, 1847, p. 167 - Zie ook  ECK, te Amsterdam.

UTRECHT - "Nos fabricants ont exposé un grand nombre de pianos qui témoignent de l'habileté et de l'expérience de ces facteurs d'instruments. Les pianos à queue le M. J. A. Kupers, d'Amsterdam, et ceux en bois de palissandre de M. J. H. Paling, de Rotterdam, se font apprécier bien plus encore par la supériorité de l'instrument, que par la richesse et l'élégance de la forme." Journal de la Haye, 26/06/1847, p.  3

ROTTERDAM - "De heer P. H. Paling, te Rotterdam, heeft zich niet door de daaraan verbonden bezwaren laten terughouden, maar de tentoonstelling verrijkt met een 6 ½ octaaf vleugelstuk. Hoe vele verdiensten wij aan deze piano ook toekennen, kunnen wij niet ontveinzen, dat zij en in toon èn m kracht verre beneden de Fransche piano's blijft. Vier andere piano's van denzelfden fabrikant bevielen ons de eene oeter dan de andere. Zij onderscheiden zich door een regt lief en aangenaam geluid, meer dan door kracht en breedheid van toon. Voorts is de aanslag vrij zwaar." Nieuwe Rotterdamsche Courant, 31/07/1849, p. 2

ARNHEM - "Naar ons gevoelen voldeden uit bet drieledige oogpunt van prijs, bewerking en tooi strumenten van de Ruijter te Breda — pianino van 7 octaaf, bestand tegen Indisch klimaat. die van J. H. Paling te Rotterdam, waarbij mede een van 6¾ oct. geschikt vóór indië van Cuypers te 's Hage; veel meer aan de de billijke eischen voldeed; terwijl ook het uiterlijke blijk gaf van smaak en zorg." Nieuwe Rotterdamsche Courant, 03/11/1852, p. 1

HAARLEM - "411. J. H. Paling, te Rotterdam. (2e medaille.) Beide stukken waren zeer goed." Algemeene nationale tentoonstelling, Haarlem, 1861, p. 60-61

PARIJS - "733. J. H. Paling, te Rotterdam. Eervolle vermelding, voor zijne zeer goed en net bewerkte pianino." Volksvlijt, 1867, p. 52

SYDNEY - "Paling and Co., Paris [??], exhibit two cottage pianos constructed on their own model, in which tho French check action, found to be superior to others for hard wear, is used, the bracings and bridge plate are secured by iron bolts, they are full trichord and full oblique.
No. 1 has a rosewood case, No. 2 a walnut one. These Instruments have received high awards at home, but are non-competitive here." Pianofortes in the exhibition, The Sydney Morning Herald, 12/01/1880, p. 6

'Pianofabrikant' ca. 1847-1921 [sinds 1826 (y1895)(x1906)(x1912)]

"Art. Woerden. Paling, J. H., geb. 14 Dec. 1796, beroemd organist en pianomaker." Neêrlands beroemde personen, naar hunne geboorteplaatsen in aardrijkskundige, 1869, p. 480

PALING & VLETTER (1849)

1849 - "GEREGTELIJKE AANKONDIGINGEN. Bij Acte, den dertigsten D.cember achttien honderd acht eO veertig voor den Notaris Jean Marie Antoine Cazaux, residerende te Rotterdam, in tegenwoordigheid van getuigen, aldaar gepasseerd, behoorlijk geregistreerd, is tusschen de Heeren Jan Hendrik Paling en Willem Cornelis de Vletter Junior, beiden Handelaars in Muzijk er Muzijk - Instrumenten, en wonende te Rotterdam, overeengekomen, dal de tusschen hen bestaande Vennootschap, tot het drijven van Handel in Muzijk en Muzijk-Instrumenten, onder de Firma van J. H. Paling & CO., met den laatsten dier maand zou zijn Ontbonden, en dat genoemde Heer de Vletter met de Liqidatie der Zaken van gemelde Vennootschap zou belast zijn. Voor Uittreksel, J. M. A. Cazaux, Notaris." Nederlandsche Staatscourant, 06/01/1849, p. 1 (Delpher.nl) - Zie ook 'Aankondiging' hieronder.

PALING P. H. (*1849)

'Piano- u. Harmonium-Handlung' (x1890) ------- 'Piano-Fabrikant' (y1895)

Één van zijn zonen vertrok naar Australie :

1922 - "William Henry Paling, the son of a well-known pianoforte maker and musician of Rotterdam, was born in the year 1825, and at an early age. He adopted music as a profession, studying the violin under the farrous Tours, with whom he became a favourite pupil. Having qualified as a teacher of music. [...] PALING'S PIANOS. The story of Paling's famous firm would be incomplete without' some reference to pianos and player pianos, the importation and sale of which form one of the chief Items- in Paling's extensive business. In 1853, the year in which W. H. Paling arrived in Sydney, well-known English firms, devoted, their time and attention to perfecting the pianoforte, and it was from these emporium that W. H. Paling first imported pianos. Mr. Paling's sound judgement in the selection of the best class of instruments available son came to be recognised, and from 1853 up to the present time tho sale of High-grade pianos at Paling's has been continued. [...]" The Queenslander for december 30, 1922, p. 15

PALING J. H. (*1904)(x1906)(x1912)

1906-12 - Eigenaar : R. CANNEGIETER (x1906)(x1912)

 'Hoflieferant' (x1906)(x1912) -------  'Piano- u. Orgel-Handlung' (x1906)(x1912)(x1926)

PALING'S Pianohandel N.V. (x1926)

1926 - Directeur : C. QUISPEL (x1926)

1844 - "Wij vernemen uit goede bronnen dat het groote magazijn van Piano-fortes van den Heer J H. Paling, te Rotterdam, thans verplaatst is in het eigen locaal van het zeer geassorteerdc muzijkmagazijn onder de firma J. H. Paling & Comp. Twee zalen prijken met eene collectie van uitmuntende Broadwoods en Collards Erards, Pleijels, Papes in alle vormen, en, behalve deze aanzienlijke verzameling, nog een geheel assortiment van goedkoopere soorten, als van Grosse, Soufleto, Bernhard, Kulmbach en anderen. De firma Paling en C. heeft daarenboven geschikte werkplaatsen, waar piano’s op eene solide wijze gemaakt worden, en is daardoor ook in staat om reparatiën op eene duurzame wijze te bewerkstelligen, Dit huis, sints jaren als zeer solide bekend, schijnt zich nog meer uit te breiden, en geen, bij verkoop of huur, de meest voldoende voorwaarden, ten einde ieder voor zich de zekerheid verlange naar wensch en verwaching te kunnen slagen." Caecilia : algemeen muzikaal tijdschrift van Nederland, Volume 1, 1844, p. 194

1849 - "De MUZIJKHANDEL, tot heden gedreven door J. H..PALING en W. C. DE VLETTER, onder dc Firma J. H. PALING & COMP., met onderling genoegen ontbonden zijnde, berigt de Ondergeteekende, dat hij den HANDEL in MUZIJK, SNAKEN en verdere tot het Vak behoorende ARTIKELEN, in hetzelfde Locaal en op denzelfden voet continueert, en dat hij zich zal beijveren, door goede Sortering en promptitude, zich de welwillende begunstiging van Meesters en Dilettanten waardig te maken. De Handel in Pianofortes, waarvan het Magazijn zich in het Boven-Locaal bevindt, wordt gecontinueerd door den Heer J. H. PALING, op diens eigen naam. Rotterdam den 1 Januarij 1849. W. C. DE VLETTER, in het Pand van ouds het vergulde spinnewiel." Rotterdamsche Courant, 04/01/1849, p. 2 (Delpher.nl)

1904 - "Heden was het 25 jaar geleden dat de heer A. Tijtgat als pianomaker in dienst trad bij de firma I. H. Paling, pianofabrikante, Haringvliet. De eenige firmant, de heer Anton A. Paling, sprak den jubilaris in hartelijke bewoordingen toe, den wensch uitsprekend, dat hij nog vele jaren in zijn dienst mocht zijn. Als bewijs van hoogachting en sympathie werd den jubilaris een zwaar gouden horlogeketting aangeboden. Van zijn kameraden ontving de jubilaris met een hartelijke toespraak van den chef H. Bank een gouden bril in een kostbare Parelmoeren doos. Op het deksel een gouden plaatje met inscriptie '1879-1/2-1904'. Het feest is in huiselijken kring gevierd. In de fabriek was Tijtgats plaats versierd. Het heeft den jubilaris vandaag niet aan bewijzen van belangstelling en hoogachting ontbroken." Rotterdams Nieuwsblad, 02/02/1904, p. 1

Exposantenlijst Utrecht, 1847 | exposantenlijst Delft, 1849 | Exposantenlijst Arnhem, 1852 | Exposantenlijst New York, 1853 | Zilveren medaille Haarlem, 1861 | Eervolle vermelding Parijs, 1867 | Exposantenlijst Sydney, 1880

(Paling & Co, W.-II (Limited))

356, George Street (*1893), 338, George Street (*1895)(*1896)(*1897)(*1903)(*1905)(*1906)(*1907)(*1909), Sydney, Australië

(Paling R. J.)

35, Collins (*1893), 63, Williams street (*1895)(*1897), Melbourne, Australië

 Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1912-26

'Orgelbaumstr., auch Musikal.-, Piano-, Orgel- u. Musikinstr.-Händler' (x1912)(x1926)

(1789-1873)

BREVET

Brevet van 1832 : "Belangrijke verbeteringen aan de Forte-piano, door Abraham Adrianus PELTENBURG, Forte-piano-maker, te Leiden :

Eerste Verbetering.
In plaats van de kleppen of hamers te bekleeden met leder, flanel of baai, al hetwelk steeds onderhevig is aan groeven of knepen, en altijd aan verharding is blootgesteld, hetgeen nadeelig is voor de molligheid der toonen, bedient de Heer Peltesburg zich, ter bekleeding van de kleppen of hamers, van eene, door hem zelven vervaardigde, elastieke stof; welke, hoe droog of vochtig de lokalen zijn, waarin de Piano's geplaatst worden, aan geene verandering of verharding onderhevig en niet vatbaar is voor groeven of knepen. Deze elastieke stof kan op alle Piano's, zonder onderscheid, worden gebruikt, zelfs tot de hoogste toonen, zonder dat de toon eenigzins dof wordt.

Tweede Verbetering.
Alle Piano's laten een onaangenaam geluid, als eene schelle Echo, achter, wanneer men reeds de handen van de klavieren heeft opgeligt. Dit deed den Heer PELTENBURG bedacht zijn op eene nieuwe demping van het geluid. Hij bekleedt, daartoe de dempers met de voorgemelde elastieke stof, waardoor zij niet verhanden. Zoodra men de handen opligt, is ook het nageluid verdwenen, en daardoor wordt de zuiverheid der Basse ten hoogste bevorderd.

Derde Verbetering.
De stooters of het afval worden met potlood bestreken. Dit potlood is vatbaar voor en onderhevig aan afslijten en wordt niet zelden stroef door de vochtigheid. Dit veroorzaakt dan een bijgeluid, onverdragelijk voor het muzijkaal gehoor. Aanmerkelijk is de verbetering door den Heer Peltenburg aan de stooters aangebragt. Hij bezigt daartoe geen potlood, maar een ander materiaal, hetwelk onvatbaar is voor vochtigheid, en altijd deszelfs gladheid behoudt. Het bijgeluid verdwijnt hierdoor geheel." Maatschappij-belangen, 1833, p. 327 of Tijdschrift ter bevordering van Nijverheid jrg 1, 1832, p. 137-168

PELTENBURG A. A. Jr. (*1854)

PELTENBURG [A. A.] & Zoon (x1890)

 'Pianohandlung' (x1890) ------- 'Piano- u. Orgel-Handlung' (x1906)

PELTENBURG [A. A.] & Zoon Weduwe (*1895)(*1903)(*1905)(x1906)

PELTENBURG Petrus Hendrik Jacobus, (1860-1898), te Leiden, pianostemmer (openarchief.nl)

Opgevolgd door Louis VALK in Leiden ?

"UIT DE HAND TE KOOP : Een fraai en solied KABINET-ORGEL, in Mahoniehouten Kast, zijnde een achtvoets werk. Te bevragen met franco Brieven bij den Heer A. A. PELTENBURG, Pianomaker in de Vrouwensteeg te Leyden." Opregte Maandagsche Haarlemsche Courant, 03/04/1854, p. 3

"TE KOOP, een extra fraai MAHONIEHOUTEN KABINET-ORGEL, met sprekend front, bevattende vier doorloopende stemmen en vijf gehalveerd, als: holpijpBv., fluit 4 v., prestant, 4 v., octaaf 2 v., alle vier stemmen doorloopend ; alsmede : fluit 2 v., flaciolet 1 v., bas en prestant 8 v., viola di gamba en quint 3 v. dixant. Zeer geschikt voor eene kleine kerk. Informatien zijn te bekomen by A. A. PELTENBURG Jr., Pianomaker, Breestraat, wyk 4, n°. 242,te Leiden." Opregte Haarlemsche Courant, 24/08/1866, p. 4

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1926 [sinds 1851 (x1926)]

'Orgelbauer, sowie Piano- u. Orchestrion-Händler, Reparateure u. Stimmer' (x1926)

1858 - "Een HUIS en ERF aan de Korte Burgstraat met eenen vrijen uitgang in de Platemakerstraat. In huur bewoond bij den Heer Pianomaker G. J. Peters voor ƒ 320 per jaar." Opregte Maandagsche Haarlemsche Courant, 26/07/1858, p. 4

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1890-1926 [sinds 1845 (x1906)(x1912)(x1926)]; (x1890)

'Pianohandlung' (x1890) -------  'Piano-, Orgel- u. Sprechmaschinen-Handlung' (x1906) ------- 'Musikal.-, Piano-, Orgel-, Streichinstr.- u. Sprechm.-Handlung' (x1912)(x1926)

PETERS Pierre & Co (x1906)(x1912)(x1926)

1906-12 - Eigenaar : TER HAAR M. A. (x1906)(x1912) (Bussum)

1926 - Eigenaars : H. C. & J. DUPONT (x1926) - Zie DUPONT

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1926 [sinds 1921 (x1926)]

1926 - Directeurs : H. SPANJAARD & J. SCHAAP (x1926)

'Handlung mit Orchestrions, elektr. Klavieren, Einbaupianos, Harmoniums, Sprechm. u. Fabr. von Radioapparaten' (x1926)

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1926

'Piano-Gross-Handlung' (x1926)

307, Achterburgwal bij de Torensteeg(*1820), Amsterdam

96, Warmoesstraat bij den Niezel (*1820), Amsterdam

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1821-38

(vervolg)

"DE ONDERGETEEKENDE heeft de Eer te berigten dat hij zijn RUIM ASSORTIMENT PIANO INSTRUMENTEN, in alle vormen en soorten, op nieuw verbeterd heeft door bijzonder uitmuntende Stukken uit het ZUIDELIJKE VAN FRANKRUK, welke soort ook in PARIJS bijzondere bijval vind; alsmede PIANINO'S uit de Fabriek van de Heeren HOEBRECHTS & GROETAERS & C°. te Brussel, welke met het voortreffelijk geluid, de gemakkelijke speelaard, en aanzienlijk uiterlijke zoodanig vereenigen, dat dezelven van deskundigen in allen opzigteii naar genoegen bevonden znllen worden. De NIEUWSTEMUZIJK— WERKEN, alle gebruikelijke Koperen en Houten BLAAS- EN STRIJKINSTRUMENTEN; beste Italiaansche DARM- en oversponnen Rerliner en Engelsche Piano SNAREN, en al wat veider tot dit KUNSTVAK behoord, is altijd IN SOORTEN voorhanden, en er zal getracht worden om door PROMPTE en SOLI DE behandeling genoegen te geven. Te ROTTERDAM aan de Delftsche Vaart, in het GROOT MAGAZIJN van Muziek, Piano's en andere Instrumenten. Rotterdam, 8 November 1838. L. PLATTNER." Nieuwe Amsterdamsche Courant, Algemeen Handelsblad, 12/11/1838, p. 3

'Pianomaker' ca. 1839

Hij kwam van Anspach, Duitsland in 1839 naar Utrecht. (¹)

"DE ONDERGETEEKENDE zich voor hare affaire van J. POESTKOKE, in plaats van J. KLEIN ONSTENK, als MEESTERKNECHT voorzien hebbend verzoekt hare geëerde Begunstigers, eerstgenoemde als zoodanig met hun vertrouwen te willen vereeren. Deventer, 7 Mei 1852. WED. J. H. HOLTGRÄVE (7974) Orgel- en Pianomaker." Nieuwe Amsterdamsche Courant. Algemeen Handelsblad, 10/05/1852, p. 6

'Pianofabrikant' ca. 1878-1912

Opvolger van HOLTGRÄVE Johann Heinrich, vanaf 1852

'Claviermacher' (x1890) ------- 'Pianobauer' (x1906) ------- 'Pianobauer, -Reparateur u. -Stimmer' (x1912)

"VERHUISD J. F. POESTKOKE, Pianomaker en Stemmer, van de Koningstraat No. 40, naar Boomsloot bij de Oude Schans No. 93. (8401)" Het Nieuws van den Dag, 01/05/1878, p. 5

40, Koningstraat (voor 1878), 93, Boomsloot bij de Oude Schans (*1878)(x1890), 774, Prinsengracht (*1895)(*1896)(*1903)(*1905)(*1907), 180, Tweede Oosterparkstraat (x1906)(x1912), Amsterdam

 Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1906-26 [sinds 1904 (x1926)]

'Piano-Handlung' (x1906) ------- 'Piano-, Orgel- u. Musikinstr.-Handlung' (x1926)

INTERNATIONALER MUZIEKHANDEL L. B. M. POLAK (x1926)

 Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1912-26 [sinds 1886 (x1912)(x1926)]

1912-26 - Eigenaars :  Philip & Emil POLAK (x1912)(x1926)

 'Musikal.-, Musikinstr.-, Saiten- u. Sprechm.-Handlung' (x1912) -------  'Musikal.-, Piano-, Musikinstr.-, Saiten- u. Sprechm.-Handlung' (x1926)

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1926 [sinds 1925 (x1926)]

'Piano-, Orgel- u. Harmonium-Handlung' (x1926)

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1926 [sinds 1913 (x1926)]

'Poort's Muziekhandel' - 'Piano-, Orgel- u. Muziekinstr.-Handlung' (x1926)

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1895-1903; (*1895)(*1903)

Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1890-1926 [sinds 1886 (x1926)]

'Orgelbauer, sowie Piano-, Harmonium- u. Instr.-Händler' (x1890) ------- 'Orgelbauer, sowie Piano-, Orgel- u. Musikinstr.-Händler' (x1906) ------- 'Orgelbauer' (x1912) ------- 'Orgelbauer, auch Piano- u. Orgel-Händler' (x1926)

PROPER D. J. (x1926)

'Piano- en Orgelfabrikant' ca. 1912

'Piano- u. Orgelbauer u. -Händler' (x1912)

 Fabrikant en/of handelaar in piano's ca. 1906

Opvolger van VAN DAM senior (x1906)

'Piano-u. Orgel-Handlung' (x1906)

(*1902): 'Rotterdams Nieuwsblad', 02/02/1904, p. 1

(*1903): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1903

(*1905): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1905

(*1906): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1906

(x1906): 'Weltadressbuch der gesammten Musikinstrumenten-Industrie', 1906, Amsterdam p. 525-527, Helder p. 530, Kampen p. 530, Leeuwarden p. 531, Leiden p. 531, Nijmegen p. 532, Rotterdam p. 532-533, Rotterdam p. 532-533 (digital.sim.spk-berlin.de)

(*1907): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1907

(*1909): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1909

(*1910): 'Annuaire des artistes et de l'enseignement dramatique et musical', 1910

(x1912): 'Weltadressbuch der gesammten Musikinstrumenten-Industrie', 1912, Alkmaar p. 673, Amsterdam p. 674-676, Kampen p. 680, Leeuwarden p. 681, Nijmegen p. 682 (digital.sim.spk-berlin.de)

(*1921): 'The Music Trade Directory', Volume 32, 1921

(x1926): 'Weltadressbuch der gesammten Musikinstrumenten-Industrie', 1926, Alkmaar p. 428, Amsterdam p. 428-434, Den Helder p. 436, Dordrecht p. 436-438, 's Gravenhage p. 439-440, Harlingen p. 443, Kampen p. 444, Leeuwarden p. 444-445, Maastricht p. 445-446, Nijmegen p. 446, Rotterdam p. 448-451, Zwarz p. 457 (digital.sim.spk-berlin.de)

(¹): 'Database nieuwkomers in Utrecht in 1839'